Túy thì ca

杜甫

醉時歌－贈廣文館博士鄭虔 
諸公袞袞登臺省，
廣文先生官獨冷。
甲第紛紛厭粱肉，
廣文先生飯不足。
先生有道出羲皇，
先生有才過屈宋。
德尊一代常坎軻，
名垂萬古知何用？
杜陵野客人更嗤，
被褐短窄鬢如絲。
日糴太倉五升米，
時赴鄭老同襟期。
得錢即相覓，
沽酒不複疑，
忘形到爾汝，
痛飲真吾師。
清夜沈沈動春酌，
燈前細雨檐花落。
但覺高歌有鬼神，
焉知餓死填溝壑？
相如逸才親滌器，
子雲識字終投閣。
先生早賦歸去來，
石田茅屋荒蒼苔。
儒術於我何有哉？
孔丘盜跖俱塵埃。
不須聞此意慘愴，
生前相遇且銜杯。

Đỗ Phủ - Tuý thì ca - Tặng Quảng Văn quán bác sĩ Trịnh Kiền
Chư công cổn cổn đăng đài sảnh, 
Quảng Văn tiên sinh quan độc lãnh. 
Giáp đệ phân phân yếm lương nhục 
Quảng Văn tiên sinh phạn bất túc. 
Tiên sinh hữu đạo xuất Hy Hoàng, 
Tiên sinh hữu tài quá Khuất, Tống. 
Đức tôn nhất đại đường khảm kha, 
Danh lưu vạn cổ tri hà dụng? 
Đỗ Lăng dã lão nhân cánh xuy, 
Bị cát đoản trách mấn như ty. 
Nhật thích thái thương ngũ thăng mễ, 
Thì phó Trịnh lão đồng khâm lỳ. 
Đắc tiền tức tương mịch, 
Cô tửu bất phục nghi. 
Vong hình đáo nhĩ nhữ, 
Thống ẩm chân ngô sư. 
Thanh dạ trầm trầm động xuân chước, 
Đăng tiền tế vũ thiềm hoa lạc. 
Đản giác cao ca hữu quỷ thần, 
Yên tri ngạ tử điền câu hác! 
Tương Như dật tài thân địch khí, 
Tử Vân thức tự chung đầu các. 
Tiên sinh tảo phú Quy khứ lai, 
Thạch điền mao ốc hoang thương đài. 
Nho thuật hà hữu ư ngã tai! 
Khổng Khâu, Đạo Chích câu trần ai, 
Bất tu văn thử ý thảm thảng, 
Sinh tiền tương ngộ thả hàm bôi...

Dịch nghĩa
Các ngài ngất ngưởng lên đài sảnh, 
Còn thầy Quảng Văn thì giữ chức quan lạnh. 
Dinh cơ của các ngài rộn ràng, xôi thịt chán chê, 
Còn thầy Quảng Văn thì cơm không đủ ăn. 
Đạo của thầy vốn gốc ở vua Phục Hi, 
Tài của thầy vượt cả Khuất Nguyên, Tống Ngọc. 
Đức cao nhất đời nên thường lận đận, 
Tiếng lưu muôn thuở biết dùng làm gì? 
Ông nhà quê Đỗ Lăng càng khiến người ta cười, 
Áo vải ngắn ngủn chật ních, tóc bạc nhơ tơ. 
Mỗi ngày lãnh năm thưng gạo ở kho nhà nước, 
Lúc nào cũng đến lão Trịnh là bạn đồng tâm. 
Có tiền tức thì tìm nhau, 
Mua rượu, chẳng ngần ngại gì. 
Say quên cả hình hài, xưng mày tao, 
Uống rượu như thế đúng là thầy ta. 
Đêm lặng lẽ, rót chén cảm vì xuân, 
Mưa phùn trước đèn, hoa rơi ngoài thềm. 
Bất giác hát lớn khiến quỷ thần xúc động, 
Biết đâu sẽ chết đói lăn nơi ngòi rãnh! 
Tương Như tài cao mà phải tự rửa bát, 
Tử Vân giỏi chữ cuối cùng cũng nhảy gác. 
Thầy sớm ngâm bài phú Hãy về đi, 
Ruộng đá, nhà tranh, rêu xanh loang lổ. 
Cái đạo nhà nho có ích gì? 
Khổng Khâu, Đạo Chích đều thành đất bụi. 
Đừng nghe chuyện ấy mà đau lòng, 
Còn sống được gặp nhau, hãy cứ nâng chén!

(Năm 754)

Bài này được viết khi tác giả đang sống khốn đốn giữa Trường An. Trịnh Kiền là bạn tác giả, hay thơ, giỏi vẽ, năm 750 được bổ nhiệm làm bác sĩ Quảng văn quán ở Quốc tử giám. Bài thơ này được viết gửi cho Trịnh Kiền.

Đỗ Hoàng dịch thơ
BÀI HÁT LÚC SAY (*)
Các quan lớn nghênh ngang đài sảnh
Quảng Văn chức quan lạnh thế này (**)
Dinh trên xôi thịt no đầy
Tiên sinh đứt bữa thường ngày hụt cơm!
Đạo Tiên sinh Hy - Hoàng gốc rễ
Tài tiên sinh sánh kế Tống, Nguyên.
Đạo cao, đức trọng đảo điên
Tiếng hay thiên cổ lưu tên nỗi gì?
Đỗ Lăng già lắm khi đáng giễu
Đầu bạc phơ, áo víu vải thô
Ngày xin dăm bát gạo kho
Hay cùng bác Trịnh chuyện trò đồng tâm!
Hễ có tiền quyết tìm cho được
Rượu mua rồi chén chuốc mà thôi
Mày tao quên cả hình hài
Các ông say xứng bậc thầy cái say!
Cảm xuân lạnh, đêm nay chuốc chén
Mưa nhòe đèn, thềm kín hoa rơi
Hát vang cho quỷ thần cười
Rồi ra chết đói lăn ngoài hói con!
Tài Tương Như vẫn còn rẳ bát,
Trí Tử Vân rốt cuộc gieo mình!
Quay về bỏ hết hư vinh
Nhà tranh, ruộng đá rêu xanh mịt mờ.
Ôi ra gì cái đạo Nho
Khổng, Chích trăm kẻ thành tro bụi rồi.
Nhắc chi đau lắm lòng người
Sống còn may gặp hãy mời chén say!
Cao điểm chốt 280, mặt trận Lào - Việt 1972
Đ - H
(*) Rút trong tập Túy thì ca -Thơ dịch - NXB Văn hóa dân tộc năm 2003
(**) Bạn của Đỗ Phủ