TRẦN VÀNG SAO
                                (1941 - 2018)

Trần Vàng Sao tên thật là Nguyễn Đính, sinh năm 1941 (Tân Tỵ) ở Thừa Thiên - Huế. Năm 1961 ông thi đỗ tú tài rồi vào Đại học Huế, tham gia các phong trào đấu tranh của sinh viên cùng thế hệ với Hoàng Phủ Ngọc Tường, Trần Quang Long, Ngô Kha. Từ 1965 đến 1970, ông lên chiến khu và công tác tại Ban Tuyên huấn Thành uỷ Huế, viết báo với các bút danh Nguyễn Thiết, Lê Văn Sắc, Trần Sao. Năm 1970 ông được đưa ra miền Bắc an dưỡng, chữa bệnh. Ở nơi đây, ông có viết nhật ký gồm những suy nghĩ của ông về cái gọi là "hậu phương xã hội chủ nghĩa" và sau đó bị tố cáo, đấu tố và cô lập ^[2] đến nỗi ông có cảm giác không còn được coi là con người mà đã thành "một con vật, một con chó, theo như Hồi ký "Tôi bị bắt (Nhớ lại những năm tháng tôi bị bắt rồi được thả ra và sống như tù)" sau này của ông

Sau khi Việt Nam thống nhất (tháng 4 năm 1975), Trần Vàng Sao xung phong về quê công tác nhưng không được chấp nhận; ông tự trở lại Huế làm liên lạc ở xã, sau đó được bố trí công tác tại Phòng Văn hóa thành phố Huế rồi được điều về làm liên lạc ở xã Hương Lưu (nay là phường Vỹ Dạ), Huế cho đến khi nghỉ hưu năm 1984. Ông sống tại thành phố Huế và mất hồi 14h45 phút ngày 09/5/2018.

Ông hầu như không cho xuất bản thơ nhưng vẫn nổi tiếng với "Bài thơ của một người yêu nước mình" ký bút danh Trần Vàng Sao sáng tác tháng 12 năm 1967 và được chọn trong 100 bài thơ xuất sắc nhất Việt Nam thế kỷ 20.

Theo nhà phê bình văn học Đặng Tiến hiện định cư ở Pháp: Năm 1993 nhà xuất bản Tân Thư (California, Hoa Kỳ) in tập “Bài thơ của một người yêu nước mình” của nhà thơ Trần Vàng Sao.

Năm 2008, Nhà xuất bản Giấy Vụn đã cho in tập thơ "Bài thơ của một người yêu nước mình" của ông Tháng 8/2020 tập thơ BÀI THƠ CỦA MỘT NGƯỜI YÊU NƯỚC MÌNH của nhà thơ Trần Vàng Sao do Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Công ty Nhã Nam hợp tác xuất bản. Một ấn phẩm đặc biệt về thơ và mỹ thuật. Sách được bán trên toàn bộ hệ thống của Công ty Nhã Nam.

Tác phẩm

• Hồi ký Tôi bị bắt (1976)
• Cương lĩnh chính trị diễn ca
• Bài thơ của một người yêu nước mình (19-12-1967)
• Người đàn ông 43 tuổi nói về mình (1984)
• Buổi trưa giữa đường tôi ngồi núp mưa (1990)

  Bài thơ của một người yêu nước mình

  

• Buổi sáng tôi mặc áo đi giày
                   ra đứng ngoài đường
  Gió thổi những bông nứa trắng bên sông
  Mùi tóc khô còn thơm lúa mùa qua
  Bầy chim sẻ đậu trước sân nhà
  Những đứa trẻ đứng nhìn ngấp nghé
  Tôi yêu đất nước này như thế
  Mỗi buổi mai
  Bầy chim sẻ ngoài sân
  Gió mát và trong
  Đường đi đầy cỏ may và muộng chuộng
  Tôi vẫn sống
       vẫn ăn
          vẫn thở
               như mọi người
  
  Đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ
  Một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu
  Một vết bùn khô trên mặt đá
  Không có ai chia tay
  Cũng nhớ một tiếng còi tàu.
  Mẹ tôi thức khuya dậy sớm
  Năm nay ngoài năm mươi tuổi
  Chồng chết đã mười mấy năm
  Thuở tôi mới đọc được i tờ
  Mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần
  Nước sông gạo chợ
  Ngày hai buổi nhà không khi nào vắng người đòi nợ
  Sống qua ngày nên phải nghiến răng
  Cũng không vui nên mẹ ít khi cười
  Những buổi trưa buổi tối
  Ngồi một mình hay khóc
  Vẫn thở dài mà không nói ra
  Thương con không cha
  Hẩm hiu côi cút
  Tôi yêu đất nước này xót xa
  Mẹ tôi nuôi tôi mười mấy năm không lấy chồng
  Thương tôi nên ở goá nuôi tôi
  Những đứa nhà giàu hằng ngày chửi bới
  Chúng cho mẹ con tôi áo quần tiền bạc,
                             như cho một đứa hủi
  Ngày kỵ cha họ hàng thân thích không ai tới
  Thắp ba cây hương
  Với mấy bông hải đường
  Mẹ tôi khóc thút thít
  Cầu cha tôi phù hộ tôi nên người
  Con nó còn nhỏ dại
  Trí chưa khôn chân chưa vững bước đi
  Tôi một mình nuôi nó có kể chi mưa nắng
  Tôi yêu đất nước này cay đắng
  Những năm dài thắp đuốc đi đêm
  Quen thân rồi không ai còn nhớ tên
  Dĩ vãng đè trên lưng thấm nặng
  Áo mồ hôi những buổi chợ về
  Đời cúi thấp
  Giành từng lon gạo mốc,
  Từng cọng rau hột muối
  Vui sao khi con bữa đói bữa no
  Mẹ thương con nên cách trở sông đò
  Hàng gánh nặng phải qua cầu xuống dốc
  Đêm nào mẹ cũng khóc
  Đêm nào mẹ cũng khấn thầm
  Mong con khôn lớn cất mặt với đời
  Tôi yêu đất nước này khôn nguôi
  Tôi yêu mẹ tôi áo rách
  Chẳng khi nào nhớ tuổi mình bao nhiêu.
  Tôi bước đi
  Mưa mỗi lúc mỗi to,
  Sao hôm nay lòng thấy chật
  Như buổi sáng mùa đông chưa thấy mặt trời mọc
  Con sông dài nằm nhớ những chặng rừng đi qua
  Nỗi mệt mỏi, rưng rưng từng con nước
  Chim đậu trên cành chim không hót
  Khoảng vắng mùa thu ngủ trên cỏ may
  Tôi yêu đất nước này những buổi mai
  Không ai cười không tiếng hát trẻ con
  Đất đá cỏ cây ơi
  Lòng vẫn thương mẹ nhớ cha
  Ăn quán nằm cầu
  Hai hàng nước mắt chảy ra
  Mỗi đêm cầu trời khấn phật, tai qua nạn khỏi
  Tôi yêu đất nước này áo rách
  Căn nhà dột phên không ngăn nổi gió
  Vẫn yêu nhau trong từng hơi thở
  Lòng vẫn thương cây nhớ cội hoài
  Thắp đèn đêm ngồi đợi mặt trời mai
  Tôi yêu đất nước này như thế
  Như yêu cây cỏ ở trong vườn
  Như yêu mẹ tôi chịu khó chịu thương
  Nuôi tôi thành người hôm nay
  Yêu một giọng hát hay
  Có bài mái đẩy thơm hoa dại
  Có sáu câu vọng cổ chứa chan
  Có ba ông táo thờ trong bếp
  Và tuổi thơ buồn như giọt nước trong lá sen
  Tôi yêu đất nước này và tôi yêu em
  Thuở tóc kẹp tuổi ngoan học trò
  Áo trắng và chùm hoa phượng đỏ
  Trong bước chân chim sẻ
  Ngồi học bài và gọi nhỏ tên tôi
  Hay nói chuyện huyên thuyên
  Chuyện trên trời dưới đất rất lạ
  Chuyện bông hoa mọc một mình trên đá
  Cứ hay cười mà không biết có người buồn.
  Sáng hôm nay gió lạnh vẫn còn
  Khi xa nhà vẫn muốn ngoái lại
  Ngó cây cam cây vải
  Thương mẹ già như chuối ba hương
  Em chưa buồn
  Vì chưa rách áo
  Tôi yêu đất nước này rau cháo
  Bốn ngàn năm cuốc bẫm cày sâu
  Áo đứt nút qua cầu gió bay
  Tuổi thơ em hãy giữ cho ngoan
  Tôi yêu đất nước này lầm than
  Mẹ đốt củi trên rừng cha làm cá ngoài biển
  Ăn rau rìu rau éo rau trai
  Nuôi lớn người từ ngày mở đất
  Bốn ngàn năm nằm gai nếm mật
  Một tấc lòng cũng trứng Âu Cơ
  Một tiếng nói cũng đầy hồn Thánh Gióng.
  Tôi đi hết một ngày
  Gặp toàn người lạ
  Chưa ai biết chưa ai quen
  Không biết tuổi không biết tên
  Cùng sống chung trên đất
  Cùng nỗi đau chia cắt Bắc Nam
  Cùng có chung tên gọi Việt Nam
  Mang vết thương chảy máu ngoài tim
  Cùng nhức nhối với người chết oan ức
  Đấm ngực giận hờn tức tối
  Cùng anh em cất cao tiếng nói
  Bản tuyên ngôn mười bốn triệu người đòi độc lập tự do
  Bữa ăn nào cũng phải được no
  Mùa lạnh phải có áo ấm
  Được nói cười hát ca yêu đương không ai cấm
  Được thờ cúng những người mình tôn kính
  Hai mươi năm cuộc đời chưa khi nào định.
  Tôi trở về căn nhà nhỏ
  Đèn thắp ngọn lù mù
  Gió thổi trong lá cây xào xạc
  Vườn đêm thơm mát
  Bát canh rau dền có ớt chìa vôi
  Bên hàng xóm có tiếng trẻ con khóc
  Mẹ bồng con lên non ngồi cầu Ái tử
  Đất nước hôm nay đã thấm hồn người
  Ve sắp kêu mùa hạ
  Nên không còn mấy thu
  Đất nước này còn chua xót
  Nên trông ngày thống nhất
  Cho bên kia không gọi bên này là người miền Nam
  Cho bên này không gọi bên kia là người miền Bắc
  Lòng vui hôm nay không thấy chật
  Tôi yêu đất nước này chân thật
  Như yêu căn nhà nhỏ có mẹ của tôi
  Như yêu em nụ hôn ngọt trên môi
  Và yêu tôi đã biết làm người
  Cứ trông đất nước mình thống nhất.

  19/12/1967
• Tau chưởi
•  

• tau tức quá rồi
  tau chịu không nổi
  tau nghẹn cuống họng
  tau lộn ruột lộn gan
  tau cũng có chân có tay
  tau cũng có đầu có óc
  có miệng có mắt
  có ông bà
  có cha mẹ
  có vợ con có ngày sinh tháng đẻ
  có bàn thờ tổ tiên một tháng hai lần
  rằm mồng một hương khói bông ba hoa quả
  tau đầu tắt mặt tối
  đổ mồ hôi sôi nước mắt
  vẫn đồng không trự nõ có
  suốt cả đời ăn tro mò trú
  suốt cả đời khố chuối Trần Minh
  kêu trời không thấu
  tau phải câm miệng hến
  không được nói
  không được la hét
  nghĩ có tức không
  tau chưởi
  tau phải chưởi
  tau chưởi bây
  tau chưởi thẳng vào mặt bây
  không bóng không gió
  không chó không mèo
  mười hai nhánh họ bây đem lư hương bát nước
  giường thờ chiếu trải sắp hàng một dãy ra đây
  đặng nghe tau chưởi
  tau kêu thằng khai canh khai khẩn tam đợi mười đời
  cao tằng cố tổ ông nội ông ngoại cha mẹ chú bác cô dì
  con cháu thân hơi cật ruột bây tau chưởi
  tau chưởi cho tiền đời dĩ lai bây mất nòi mất giống
  hết nối dõi tông đường
  tau chưởi cho mồ mả bây sập nắp
  tau chưởi cho bây có chết chưa liệm ruồi bu kiến đậu
  tam giáo đạo sư bây
  cố tổ cao tằng cái con cái thằng nào móc miếng cho bây
  hà hơi trún nước miếng cho bây
  bây ỉ thế ỉ thần
  cậy nhà cao cửa rộng
  cậy tiền rương bạc đống
  bây ăn tai nói ngược
  ăn hô nói thừa
  đòn xóc nhọn hai đầu
  ngậm máu phun người
  bây bứng cây sống trồng cây chết
  vu oan giá hoạ
  giết người không gươm không dao
  đang sống bây giả đò chết
  người chết bây dựng đứng cho sống
  bây sâu độc thiểm phước
  bây thủ đoạn gian manh
  bây là rắn
  rắn
  toàn là rắn
  như cú dòm nhà bệnh
  đêm bây mò
  ngày bây rình
  dưới giường
  trên bàn thờ
  trong xó bếp
  bỏ tên bỏ họ cha mẹ sinh ra
  bây mang bí danh
  anh hùng dũng cảm vĩ đại kiên cường
  lúc bây thật lúc bây giả
  khi bây ẩn khi bây hiện
  lúc người lúc ma
  lúc lên tay múa ngón sủi bọt mép gào thét
  lúc trợn mắt khua môi múa mỏ đả đảo muôn năm
  lúc như thầy tu vào hạ
  lúc như con nít đói bụng đòi ăn
  hai con mắt bây đứng tròng
  bây bắt hết mọi người trước khi chết phải hô
  cha mẹ bây ông nội ông ngoại bây tiên sư cố tổ bây
  sống dai đời đời kiếp kiếp
  phải quỳ gối cúi đầu
  nghe bây nói không được cãi
  phải suốt đời làm người có tội
  vạn đợi đội ơn bây
  đứa nào không nghe bây hớt mỏ chôn sống
  thằng nào không sợ bây vằm mặt thủ tiêu
  bây làm cho mọi người tránh nhau
  bây làm cho mọi người thấy nhau nhổ nước miếng
  đồ phản động
  đồ chống đối
  đồ không đá bàn thờ tổ tiên
  đồ không biết đốt chùa thiêu Phật
  thượng tổ cô bà bây
  mụ cô tam đợi mười đời bây
  tau xanh xương mét máu
  thân tàn ma dại
  rách như cái xơ mướp chùi trách nồi không sạch
  mả ông bà cố tổ bây kết hết à
  tụi bây thằng nào cũng híp mắt hai cằm
  bây ăn chi mà ăn đoản hậu
  ăn quá dã man
  bây ăn tươi nuốt sống
  mà miệng không dính máu
  người chết bây cũng không chừa
  năm năm mười năm hai mươi năm
  xương chân xương tay sọ dừa vải liệm
  bây nhai bây khới bây mút
  cả húp cả chan bây còn kêu van xót ruột
  bao nhiêu người chết diều tha quạ rứt xương
  khô cốt tàn dọc bờ dọc bụi giữa núi giữa rừng
  để bây xây lăng đắp mộ dựng tượng dựng đài cho
  cha mẹ cố tổ bây
  hỡi cô hồn các đảng
  hỡi âm binh bộ hạ
  hỡi những kẻ khuất mặt đi mây về gió
  trong am trong miếu giữa chợ giữa đường
  đầu sông cuối bãi
  móc họng bóp cổ móc mắt bọn chúng nó
  cho bọn chúng nó chết tiệt hết cho rồi
  bây giết người như thế
  bây phải chết như thế
  ác lai thì ác báo
  tau chưởi ngày chưởi đêm
  mới bét con mắt ra tau chưởi
  chập choạng chạng vạng tau chưởi
  nửa đêm gà gáy tau chưởi
  giữa trưa đứng bóng tau chưởi
  bây có là thiền thừ mười tám con mắt tau cũng chưởi
  mười hai nhánh họ bây
  cao tằng cố tổ bây
  tiên sư cha bây
  tau chưởi cho bây ăn nửa chừng mẻ chai mẻ chén
  xương cá xương thịt mắc ngang cuống họng
  tau chưởi cho nửa đêm oan hồn yêu tinh ma quỷ
  mình mẩy đầy máu hiện hình vây quanh bây đòi trả đầu trả chân trả tay trả hòm trả vải liệm
  tau chưởi cho cha mẹ bây có chết cũng mồ xiêu mả lạc
  đoạ xuống ba tầng địa ngục bị bỏ vào vạc dầu
  tau chưởi cho cha mẹ bây có còn sống cũng điên tàn
  đui què câm điếc làm cô hồn sống lang thang đầu đường xó chợ
  bốc đất mà ăn xé áo quần mà nhai cho bây có nhìn ra
  cũng phải tránh xa
  tau chưởi cho con cái bây đứa mới đi đứa đã lớn
  sa chân sẩy tay đui què sứt mẻ nửa đòi nửa đoạn
  chết không được mà sống cũng không được
  tau chưởi cho dứt nọc dòng giống của bây cho bây chết sạch hết
  không bà không con
  không phúng không điếu
  không tưởng không niệm
  không mồ không mả
  tuyệt tự vô dư
  tau chưởi cho bây chết hết
  chết sạch hết
  không còn một con
  không còn một thằng
  không còn một mống
  chết tiệt hết
  hết đời bây

  
  29 tháng 6 năm 1997

• Trong cơn sốt đưa chị Miên về Đông Xuyên

  

• cơn bão số hai sắp rớt vào Hải Phòng
  buổi trưa cây cối ở Vỹ Dạ rất buồn
  em đưa chị về Đông Xuyên
  qua mấy dãy phố không thấy ai quen để chào
  hai chân chị đi vấp vào nhau
  con mắt chị nhìn ra xa
  chắc trời không mưa qua được núi
  chị sợ không qua kịp đò để sớm mai về nhà sớm
  đang ăn chén cơm chị bỏ đũa xuống
  chị đội cái nón của mẹ đi đôi guốc của mẹ
  chị về mai mốt chị lên
  em đưa chị qua mấy dãy phố đông người
  Vỹ Dạ Đập Đá
  phà còn xa nên lên ngã Toà Khâm cũ
  qua cầu Trường Tiền gió thổi không đội được nón
  hạt bụi bay vào mắt chị
  trong đầu em có cục sạn chị ơi
  chị để tay lên trán em
  về đi không thôi mưa không kịp
  đính ơi
  mai chị về tới nhà rồi
  hết chợ Tài Ba đi trên những con đường mưa trôi hết dải hạ
  chiếc cầu treo bắc qua hoái không có tay vịn
  chị có mang em dặn chị phải đi đò
  lội băng qua mấy đám ruộng
  có con rạm chết dưới chân cây lúa ở nơi miệng còn bọt nước
  
  chị buộc sợi chỉ vào chân con rạm cho con chơi
  rồi đi phơi lúa
  
  ở bến Tượng người ngồi đã đông
  tàu nổ máy nước sông sôi ục ục
  xe qua trên đầu xe qua trên cầu Đông Ba
  chị đội vạt áo sau lên đầu
  hai con mắt em muốn nhắm lại ngủ một giấc đến sáng mai
  chị mở cái giỏ ra gói lại mấy cái bánh để dành cho con
  người dưới Đông Xuyên không thấy ai lên tới
  em không thấy gì bên kia sông
  chị nói nắng to và rất vàng
  hai con mắt em cứ muốn nhắm lại
  xe cứ xe không hết trên cầu
  chị nắm tay em nói em về
  mẹ không la vì em đi với chị
  em không về vì chút nữa chị đi một mình
  trời mưa chi ướt đầu đứa mồ côi không có mũ đội
  chị cắn vạt áo trong miệng
  nước con sông này chia với con sông khác nên không chảy ra biển chị ơi
  em ném hòn đá xuống sông
  gió thổi mát trên mặt
  chị ngó xuống dưới xa đường Huỳnh Thúc Kháng
  hôm qua máy bay thả bom ở Đông Xuyên
  người Mỹ Xá lên nói có trẻ con chết và nhà cháy
  
  em ngó vào mắt chị
  con rạm nằm ngửa chết khô dưới chân cột nhà
  cái chân sau còn mắc sợi chỉ
  thôi em về đi
  nhớ đừng dang nắng đỏ hết tóc
  mặt đen con gái không ưng
  chị nóng ruột chị ngồi lâu không được
  hai con chuồn chuồn đậu trên cọng rác trôi ngoài sông
  rồi một con bay
  người đi nói to bên phố
  bánh sắt lăn lăn lên dốc qua cầu
  em không nói gì với chị
  sáng mai trời có mưa luôn không
  giọt mưa dài dưới mái tranh
  giọt mưa qua lỗ phên trống vào trong nhà
  giọt mưa mắc dưới đuôi ngọn lá trầu không
  con chim bay thấp ngang qua kêu một tiếng
  đứa con ai đứng dựa cột đình chợ mở mắt to ngó
  người đi qua đi lại
  bây giờ chị sắp về rồi
  em xuống đò ngồi với chị một lúc lâu rồi lên bờ
  tấm ván gập ghềnh dưới chân em bước
  đò mới chống ra chị ló mặt nói vói lên
  em lắc đầu không nghe chi hết
  chị cười hai con mắt to tròn
  chị bán lúa được rồi chị lên
  em đứng trên hòn đá mài dao
  
  trời vẫn không mưa được
  chị khoát tay em về đi
  nước sâu mấy chừng
  chị Miên ơi
  em như người thổi chai ngồi nhớ hột cát trôi trên nguồn

  
  Ngày 31 tháng 8 năm 1974